LỢI ÍCH CỦA VIỆC CHE PHỦ ĐẤT TRONG NÔNG NGHIỆP

Thứ ba - 12/07/2022 03:57

1. Đối với canh tác:

Giảm xói mòn do nước mưa và gió, đất tơi xốp, tăng độ hấp thu nước của đất, giảm dòng chảy bề mặt. Đất được bọc 1 lớp thảm thực vật nên hạn chế được ánh nắng rọi trực tiếp vào đất, giúp hệ vi sinh vật được bảo vệ và phát triển, bên cạnh đó còn tăng khả năng hấp thụ nước của đất, làm chậm dòng chảy trên bề mặt, giảm bốc hơi, tăng độ ẩm của đất. Dung hòa nhiệt độ bề mặt đất, cải thiện, tăng độ ổn định các cấu trúc bề mặt đất, chống vón cục và đóng váng bề mặt đất, làm giảm độ nén của đất, cải thiện cấu trúc và sức mạnh của đất. Hạn chế sự phát triển của cỏ dại, cung cấp được cho đất lượng phân bón hữu có tự nhiên bằng rễ, xác bã thực vật; giảm đầu tư, công làm đất, làm cỏ, phân bón. Tăng hàm lượng chất hữu cơ và dinh dưỡng cho đất và phục hồi hệ sinh thái, giảm độc tố trong đất nhằm đảm bảo điều kiện cho hạt nảy mầm tốt, bộ rễ tăng trưởng, phát triển cứng cáp, cây sinh trưởng tốt và ổn định năng suất, chất lượng cây trồng một cách bền vững. Đa dạng hóa các loại cây trồng, từ đó làm phong phú điều kiện sinh thái, hạn chế được các loại sâu hại và dịch bệnh. Tăng lượng cacbon và nitơ, chất hữu cơ, góp phần quản lý tốt hơn các chất dinh dưỡng trong đất. Giúp cây phát triển hệ rễ tốt hơn và có lợi cho quá trình hấp thu dinh dưỡng. Hạn chế sự phát triển của cỏ dại. Là nơi trú ẩn của một số loại sinh vật, côn trùng có lợi cho đất và cây trồng, tăng thu nhập từ các cây trồng phụ...

2. Đối với môi trường:

Hạn chế du canh, cải thiện nguồn tài nguyên đất, nước và rừng. Sử nguồn tài nguyên đất hợp lý và có trách nhiệm tái tạo, phục hồi. Chống lắng đọng các lòng sông hồ, đặc biệt là hồ thủy điện, làm chậm lũ lụt ở miền xuôi, giảm ô nhiểm hóa học ở các vùng lân cận. Hạn chế đốt phá rừng, từ đó giảm hiệu ứng nhà kính thông qua việc giảm lượng khí cacbonic thải vào không khí do đốt phá rừng, tàn dư thực vật và khói từ các nhà máy sản xuất phân bón và thuốc hoá học. Hạn chế sử dụng phân bón hóa học nên tiết kiệm được nguồn năng lượng sử dụng cho các nhà máy sản xuất và vận hành các loại máy làm đất. Từ đó làm giảm hiệu ứng nhà kính.

3. Đối với sức khỏe con người

Giảm thiểu khỏi những công việc nặng nhọc và tốn nhiều thời gian như làm cỏ và làm đất. Có nhiều thời gian chăm sóc sức khoẻ gia đình, nuôi dạy con cái và phát triển nghề phụ; trẻ em sẽ có nhiều thời gian học hành, nâng cao kiến thức. Do đất và nước không ít bị hoặc không bị ô nhiễm bởi thuốc BVTV nên bệnh tật giảm, sức khỏe cộng đồng được cải thiện do hiệu quả kinh tế cao nên xã hội sẽ phát triển nhanh và bền vững hơn.
Như vậy khi áp dụng tốt biện pháp che phủ đất, có thể áp dụng được hầu hết các nhu cầu canh tác đất dốc bền vững góp phần xoá đói giảm nghèo cho nông dân miền núi và bảo vệ tài nguyên môi trường.

4. Các hình thức che phủ đất

Che phủ đất trong nông nghiệp đã và đang được nhiều nhà vườn áp dụng trong thời gian gần đây, nhất là khi xu hướng chuyển đổi hướng canh tác từ hóa học truyền thống sang hữu cơ tự nhiên đang được quan tâm nhiều. Các vật liệu che phủ giúp đất giữ ẩm, hạn chế bốc hơi nước vào mùa khô và thoát nước, làm mát rễ vào mùa mưa. Hạn chế được sự rửa trôi, xói mòn, tăng hàm lượng hữu cơ cho đất, tạo môi trường thuận lợi cho vi sinh vật phát triển. Che phủ đất sẽ giúp cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt hơn, hạn chế được sâu bệnh.
Có hai cách che phủ đất chính là che phủ bằng tàn dư thực vật như: rơm, rạ, cỏ, lá, thân chuối, thân đậu,… và che phủ bằng thảm thực vật như: lạc dại, hàn the ba lá, muồng lá tròn kép, đậu mèo, đậu công, cốt khí, cỏ voi, cỏ sả, cỏ ruzi…
Che phủ bằng tàn dư thực vật
Biện pháp che phủ này có nhiều tác dụng như giữ ẩm, tăng hàm lượng hữu cơ thông qua sự phân hủy thực vật, hạn chế sự bốc hơi nước, rửa trôi. Che phủ bằng tàn dư thực vật giúp năng suất tăng từ 18 - 50%.
Đối với vật liệu phủ, trước khi tiến hành phủ đất nên cắt nhỏ vừa phải để việc phân giải được dễ dàng hơn. Tuy nhiên không nên cắt quá nhỏ vì nếu việc phân giải chất hữu cơ diễn ra nhanh quá thì tác dụng ngăn chặn xói mòn sẽ giảm.

Che phủ đất bằng tàn dư thực vật như rơm rạ, thân chuối,…
Đối với vườn cây rau màu nên dọn cỏ, phân luống, làm tơi xốp đất trước rồi mới phủ vật liệu. Phủ kín mặt đất với bề dày 10-15cm và chờ 12-15 ngày để lớp phủ xẹp xuống rồi tiến hành gieo thẳng qua lớp phủ. Đối với các vườn cây ăn trái thì có thể đắp mô hoặc giữ nguyên và che phủ lên.
Che phủ bằng thảm thực vật
Có một số ưu điểm ở phương pháp này mà che phủ bằng tàn dư thực vật không có đó là: Phương pháp che phủ này có một số ưu điểm hơn so với vật liệu che phủ như: vừa dùng làm thảm che phủ nhưng có thể tận dụng làm thức ăn gia súc, tăng thêm thu nhập nhờ bán sản phẩm phụ, giúp rễ cây trồng chính dễ thở, cố định đạm bổ sung dinh dưỡng cho cây trồng chính, hấp dẫn các loài thiên địch,…
Đặc biệt đối với đất đồi trọc, đất có độ dốc cao, trồng cây che phủ có tác dụng giảm mức độ xói mòn do mưa, độ ẩm đất và độ xốp đất cải thiện lớn sau một thời gian trồng. Việc trồng thảm thực vật nên chọn cây đa tác dụng (che phủ kín, hạn chế côn trùng gây hại,…), sinh trưởng nhanh, sinh khối lớn, có bộ rễ khỏe và quan trọng là dễ kiểm soát.
Tuy nhiên biện pháp này lại gặp hạn chế về vấn đề cạnh tranh dinh dưỡng với cây trồng chính trong thời gian đầu, người sản xuất cần chăm bón và phòng trừ sâu bệnh cho cả 2 loại cây.

Nguyễn Thị Phương Thủy - Trạm KN Hướng Hóa