Ứng dụng đèn LED trong khai thác xa bờ: “Đòn bẩy” phát triển nghề cá thân thiện, giảm phát thải

Tăng hiệu quả kinh tế nhờ chuyển đổi công nghệ chiếu sáng

Tỉnh Quảng Trị hiện có hơn 4.600 tàu cá từ 6m trở lên, trong đó hơn 1.300 tàu khai thác xa bờ bằng nghề lưới vây, đánh bắt các loài cá nổi có giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, chi phí nhiên liệu phục vụ chiếu sáng và vận hành tàu luôn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí mỗi chuyến biển, khiến lợi nhuận của ngư dân bị ảnh hưởng đáng kể.

Trước đây, phần lớn tàu cá sử dụng bóng sợi đốt hoặc đèn cao áp metal halide. Các loại đèn này tiêu tốn nhiều nhiên liệu, tỏa nhiệt lớn, nhanh hư hỏng và có tuổi thọ ngắn. Trong bối cảnh giá nhiên liệu liên tục tăng, trong khi đó, chi phí cho chiếu sáng chiếm tỷ lệ rất cao trong tổng chi phí sản xuất trực tiếp. Cùng với yêu cầu giảm phát thải khí nhà kính và chống khai thác IUU, ngành thủy sản đang tìm kiếm giải pháp chuyển đổi công nghệ tiết kiệm năng lượng hiệu quả.

Ông Phan Văn Phương, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị cho biết: “Trong khai thác thủy sản, ánh sáng là yếu tố quan trọng, quyết định chi phí dò tìm đàn cá và năng suất đánh bắt. Tuy nhiên, hiện các tàu cá vẫn đang sử dụng bóng cao áp công suất lớn (từ 1.000W/bóng), tiêu tốn năng lượng, hiệu suất thấp và tuổi thọ ngắn. Việc áp dụng công nghệ đèn LED chuyên dụng để hiện đại hóa đội tàu khai thác đã trở thành nhu cầu cấp thiết, là giải pháp giúp ngư dân vừa giải bài toán kinh tế, vừa đáp ứng yêu cầu phát triển nghề cá bền vững”.

Từ nguồn vốn khuyến nông Trung ương, Trung tâm Khuyến nông Quảng Trị đã chủ trì triển khai Dự án “Xây dựng mô hình sử dụng đèn LED chuyên dụng cho nghề lưới vây kết hợp ánh sáng đánh bắt ở vùng biển khơi” giai đoạn 2025-2027, thực hiện tại các thành phố Huế, Đà Nẵng và tỉnh Quảng Trị. Dự án thực hiện hỗ trợ lắp đặt 350 đèn LED công suất 300W/bóng, hiệu suất phát quang 120 lumen/W cho 14 tàu cá.

Năm 2025, dự án đã hỗ trợ 4 tàu cá tại xã Đông Trạch và Cửa Việt lắp đặt hệ thống đèn LED chuyên dụng cho các tàu, đồng thời tổ chức tập huấn kỹ thuật sử

dụng, vận hành và bảo trì thiết bị. Mỗi tàu được hỗ trợ 25 bóng đèn LED chuyên dụng cùng các phụ kiện đi kèm như cầu dao tổng, cầu dao tự động, dây dẫn điện... giúp ngư dân thuận tiện trong quá trình lắp đặt và khai thác. Sau khi lắp đặt hệ thống đèn LED, các tàu ghi nhận kết quả khả quan, chi phí nhiên liệu giảm từ 20-30%, lợi nhuận tăng bình quân 15% mỗi chuyến biển. Hiệu quả khai thác được nâng cao rõ rệt nhờ ánh sáng LED có khả năng dẫn dụ mạnh các loài có giá trị kinh tế cao như cá nục, cá cơm, mực... là những đối tượng chủ lực của ngư dân khai thác vùng khơi.

Trung tâm Khuyến nông kiểm tra hệ thống đèn LED trên tàu cá tham gia mô hình khai thác thủy sản xa bờ bằng công nghệ chiếu sáng tiên tiến

Ông Phan Long, chủ tàu cá ở xã Đông Trạch, một trong những hộ tham gia mô hình chia sẻ: “Trước đây, tàu cá của tôi dùng bóng cao áp, mỗi chuyến đi tốn kém rất nhiều dầu. Từ khi được Trung tâm Khuyến nông hỗ trợ lắp đặt hệ thống đèn LED, ánh sáng gom cá tốt hơn, lại tiết kiệm điện năng rõ rệt. Sau hai chuyến biển, tính toán kỹ thì mỗi chuyến đã tiết kiệm được vài chục triệu đồng tiền dầu, giúp lợi nhuận cuối cùng tăng lên đáng kể. Ngoài ra, đèn LED sáng, ổn định và rất thuận lợi cho việc bật, tắt liên tục”.

Theo khảo sát của Trung tâm Khuyến nông, với mỗi chuyến biển đạt doanh thu trung bình 250-300 triệu đồng, sau khi trừ chi phí, ngư dân có thể thu lãi từ 130-150 triệu đồng. Việc tiết kiệm nhiên liệu không chỉ giúp giảm gánh nặng chi phí mà còn nâng cao khả năng cạnh tranh, giúp ngư dân yên tâm vươn khơi bám biển dài ngày hơn.

Giảm “dấu chân cacbon” trên biển hướng tới nghề cá “xanh”

Việc chuyển đổi sang hệ thống đèn LED chuyên dụng trong khai thác thủy hải sản xa bờ không chỉ cải thiện hiệu suất kinh tế của mỗi chuyến biển mà còn đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải và hướng đến phát triển nghề cá bền vững. Do tiêu thụ ít điện năng hơn, các tàu cá sử dụng đèn LED giảm đáng kể lượng dầu cần cho máy phát điện, qua đó giảm phát thải khí CO₂ ra môi trường biển. Theo tính toán sơ bộ, mỗi tàu chuyển đổi sang đèn LED có thể tiết kiệm hàng nghìn lít dầu mỗi năm, tương ứng với việc giảm hàng tấn khí thải carbon, một bước tiến cụ thể trong lộ trình thực hiện mục tiêu giảm phát thải của tỉnh.

Về mặt kỹ thuật, đèn LED chuyên dụng phát ánh sáng có bước sóng phù hợp với tập tính di chuyển của các loài cá nổi như cá nục, cá cơm, cá ngừ... giúp dẫn dụ đàn cá hiệu quả hơn. Đèn có tuổi thọ cao từ 5-6 năm, bật tắt tức thì, giảm hao mòn thiết bị, đồng thời không phát tia tử ngoại (UV), đảm bảo an toàn cho sức khỏe người lao động. Nhờ ánh sáng ổn định và hiệu suất phát quang cao, năng suất đánh bắt tăng rõ rệt trong khi vẫn tiết kiệm năng lượng.

Sử dụng đèn LED trong khai thác hải sản xa bờ giúp tăng hiệu quả kinh tế và giảm phát thải khí nhà kính

Ông Hồ Văn Thu, chủ tàu cá ở xã Cửa Việt, người có gần 30 năm kinh nghiệm đánh bắt xa bờ, cho biết: “Tàu cá của tôi trước đây dùng bóng huỳnh quang và halogen nên chi phí dầu rất lớn. Năm 2025, được Trung tâm Khuyến nông hỗ trợ lắp đặt đèn LED, tôi nhận thấy hiệu quả rõ rệt. Đèn sáng, ổn định, độ bền cao, ít tiêu tốn nhiên liệu hơn. Như vậy, hiệu quả đánh bắt tăng lên, chi phí giảm xuống, lợi nhuận chắc chắn sẽ cao hơn”.

Không chỉ giúp ngư dân tiết kiệm chi phí, việc giảm lượng dầu tiêu thụ trong quá trình đánh bắt còn góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm phát thải carbon của ngành nông nghiệp và môi trường. Đây là minh chứng cụ thể cho định hướng phát triển nghề cá thân thiện, thích ứng với biến đổi khí hậu, đồng thời góp phần thực hiện cam kết quốc gia về tăng trưởng xanh và trung hòa carbon đến năm 2050.

Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Phan Văn Phương khẳng định: “Từ kết quả bước đầu, mô hình đèn LED chuyên dụng đã chứng minh tính khả thi và hiệu quả. Việc áp dụng công nghệ này không chỉ giúp ngư dân tiết kiệm chi phí, tăng thu nhập mà còn góp phần quan trọng vào mục tiêu phát triển nghề cá bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu”.

Chuyển đổi công nghệ chiếu sáng hiện đại giúp cho nghề khai thác biển của tỉnh Quảng Trị phát triển bền vững, thân thiện với môi trường

Dù mang lại hiệu quả rõ rệt trong tiết kiệm nhiên liệu và giảm phát thải khí carbon, việc triển khai mô hình vẫn đối mặt với không ít khó khăn. Chi phí đầu tư ban đầu cho hệ thống đèn LED chuyên dụng còn khá cao, trở thành rào cản lớn đối với nhiều ngư dân chưa có tiềm lực kinh tế.

Trong thời gian tới, Trung tâm Khuyến nông sẽ tiếp tục phối hợp với các địa phương mở rộng quy mô mô hình, hỗ trợ kỹ thuật và đẩy mạnh tuyên truyền nhằm khuyến khích ngư dân chuyển đổi sang công nghệ chiếu sáng tiên tiến. Việc đưa đèn LED vào khai thác không chỉ là một cải tiến kỹ thuật đơn thuần, mà còn là “đòn bẩy” quan trọng để đổi mới phương thức sản xuất, giúp ngư dân làm chủ công nghệ, nâng cao hiệu quả kinh tế, đồng thời góp phần giảm phát thải và bảo vệ môi trường biển.