Triển vọng mô hình chăn nuôi lợn bản địa Vân Pa

Dự án được thực hiện từ năm 2025-2027 với mục tiêu xây dựng 6 mô hình trình diễn chăn nuôi lợn bản địa Vân Pa với quy mô 550 con. Dự án hướng tới các mục tiêu như: các chất thải trong quá trình chăn nuôi được xử lý trực tiếp để làm phân bón cho cây trồng; sản phẩm của dự án được liên kết và tiêu thụ; người dân được đào tạo, tập huấn nhằm nâng cao năng lực; hiệu quả kinh tế tăng trên 10% so với chăn nuôi đại trà.
Giống lợn Vân Pa của người dân tộc Pakô, Vân Kiều ở dọc dãy Trường Sơn tỉnh Quảng Trị là một trong những giống vật nuôi bản địa nằm trong danh sách nguồn gen quý hiếm cần được bảo tồn. Giống lợn này không chỉ được người chăn nuôi ưa chuộng vì dễ nuôi, khả năng kháng bệnh tốt, mà nó còn được người tiêu dùng biết đến bởi chất lượng thịt săn chắc, thơm, ngọt.
Trong năm 2025, dự án thực hiện 2 mô hình tại 3 xã trên địa bàn tỉnh với 4 hộ tham gia. Ông Hồ Văn Tùng ở bản Bù, xã Tân Lập cho biết: Gia đình tôi được hỗ trợ thực hiện mô hình với 40 con lợn giống Vân Pa. Quá trình nuôi, tôi được cán bộ kỹ thuật bắt tay chỉ việc hướng dẫn tận tình. Trước đây nuôi thả rông, bây giờ lợn được nuôi trên đệm lót sinh học, thức ăn có men vi sinh nên lợn ăn nhiều, chất thải được xử lý tại chỗ nên chuồng không có mùi hôi. Hàng tuần, tôi thu dọn một phần đệm lót và có bổ sung thêm chất độn chuồng. Phần phân chuồng thu được, tôi làm phân bón cho cây trồng rất tốt. 
 Theo anh Lê Thanh Tùng, cán bộ Trung tâm Khuyến nông, việc áp dụng các kỹ thuật trên được xem là điểm khác biệt và nổi bật của mô hình, bởi lẽ phương thức này đã làm thay đổi tư duy chăn nuôi lợn bản địa theo hình thức “thả rông” của người dân vùng núi. Thay vì nuôi lợn dưới tán cây trong vườn, phân và nước thải được con vật thải trực tiếp ra khu vực nuôi, làm ô nhiễm môi trường, tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh thì nay mô hình được thực hiện bởi hình thức có sự quản lý, tiêm phòng dịch bệnh và ứng dụng khoa học kỹ thuật để xử lý chất thải tại chuồng nuôi, tạo ra phân bón cho cây trồng, hạn chế phát sinh dịch bệnh, góp phần bảo vệ môi trường sống. 
Lợn Vân Pa sinh trưởng chậm, phải nuôi 8 tháng mới xuất chuồng. Trọng lượng lợn Vân Pa xuất chuồng chỉ khoảng 25kg/con. Tuy nhiên, nhờ áp dụng tốt quy trình kỹ thuật, sau gần 3 tháng nuôi, đàn lợn ăn uống tốt, khỏe mạnh, tăng trọng đều, tỷ lệ sống đạt 100%, tăng trọng trên 3,5 kg/con/tháng. Dự kiến sau 8 tháng nuôi, lợn đạt từ 30-35 kg/con. So với nuôi lợn bản địa theo phương thức truyền thống, nuôi lợn bản địa áp dụng các biện pháp an toàn sinh học, sử dụng chế phẩm vi sinh giúp giảm ô nhiễm môi trường, hạn chế thấp nhất dịch bệnh cho đàn lợn, chất lượng thịt đảm bảo an toàn cho người sử dụng. 
Ông Trần Phước Cường, Trưởng phòng Kinh tế xã Lao Bảo cho biết, mặc dù giống lợn bản địa Vân Pa dễ nuôi, nhưng hiện trên địa bàn xã có rất ít người đầu tư nuôi giống lợn này vì thời gian nuôi kéo dài, năng suất thấp. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ kỹ thuật và áp dụng biện pháp nuôi an toàn sinh học của Trung tâm Khuyến nông tỉnh, bà con nơi đây đã từng bước khôi phục lại nghề chăn nuôi lợn bản địa, giúp người tiêu dùng có cơ hội tiếp cận đặc sản của đồng bào Pa Kô, Vân Kiều. 
Đặc sản lợn bản địa Vân Pa hiện có tiềm năng trở thành thương hiệu, sản phẩm đặc trưng của tỉnh Quảng Trị nếu được đầu tư phát triển, mở rộng quy mô chăn nuôi. Với các yếu tố kỹ thuật được dự án tác động, người chăn nuôi tại các xã miền núi phía tây nam Quảng Trị có thể nhân rộng và duy trì phát triển mô hình, đưa lợn Vân Pa trở thành sản phẩm đặc trưng của địa phương.