MỘT SỐ BÀI THUỐC ĐỂ NÂNG CAO GIÁ TRỊ SỬ DỤNG CÂY DƯỢC LIỆU NHÂN TRẦN

Thứ tư - 20/09/2023 03:37

Cây nhân trần rất thân thuộc với người dân sống ở vùng trung du, miền núi. Đặc biệt tại địa bàn Ban quản lý rừng phòng hộ lưu vực sông Thạch Hãn cây Nhân trần được phân bố trên một số diện tích rừng trồng, đất trống,…
Từ lâu người dân đã sử dụng cây này để làm nước giải khát vào mùa hè. Nếu pha chế đúng cách, đúng liều lượng thì có hiệu quả rất tốt đối với sức khỏe của người sử dụng, ngược lại nếu lạm dụng quá nhiều vị thuốc này có thể làm cơ thể bị mất nước và tiềm ẩn nguy cơ mắc một số bệnh khác. Trên cơ sở một số tài liệu y học tôi xin giới thiệu với bạn đọc một số cách sử dụng như sau:
1.   Tác dụng của cây nhân trần:
Trong Đông Y, nhân trần được biết đến là dược liệu có vị cay, tính đắng, tính ấm và có mùi thơm nhẹ. Do đó, cây được sử dụng trong trường hợp thanh nhiệt, giải độc, trừ phong thấp, tiêu viêm và chống ngứa rất hiệu quả. Loại thảo dược này còn được người ta sử dụng để điều trị bệnh lý viêm gan vàng da, viêm loét dạ dày.
  Theo một số tài liệu y học cổ truyền ở nước ta, các thầy thuốc thường sử dụng nhân trần trong các bài thuốc chữa bại liệt ở trẻ nhỏ, các bệnh lý đau nhức xương khớp và viêm da có mủ. Bởi với tính ấm và tác dụng thanh nhiệt giải độc cực tốt mà loại cây này có được sẽ giúp các tế bào tiết các chất độc, thúc đẩy tuần hoàn máu.
Trong y học hiện đại, người ta tìm thấy rất nhiều hoạt chất tốt trong loại cây này, cụ thể là tinh dầu, chất paracymen, limonene, pinene, cineol. Cùng với đó là các chất chống oxy hóa như flavonoid, polyphenol và coumarin. Nhờ những dược liệu tốt nên nhân trần được đánh giá là dược liệu mang đến rất nhiều công dụng có lợi cho sức khỏe. Cụ thể như sau:
- Nhân trần có tác dụng bảo vệ gan, góp phần ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị các bệnh lý về gan như gan nhiễm mỡ, viêm gan.
- Nhân trần có khả năng thúc đẩy tăng tiết và bài xuất dịch mật, nhằm hỗ trợ hệ tiêu hóa làm việc hiệu quả.
- Loại dược liệu này còn có tác dụng giải nhiệt, thanh độc, giảm đau, chống viêm hiệu quả, điều chỉnh huyết áp, …
- Dược liệu còn là giải pháp ức chế sự hình thành và phát triển của một số loại nấm, vi khuẩn tụ cầu vàng, ecoli, thương hàn và phó thương hàn, mủ xanh, viêm phổi, song cầu khuẩn gây viêm não, …
- Sử dụng nhân trần còn giúp cơ thể tăng cường hệ miễn dịch và sức đề kháng, giúp cơ thể khỏe mạnh, phòng ngừa các tác nhân gây bệnh.
- Thảo dược này còn được biết đến với khả năng ngăn ngừa, ức chế các tế bào ung thư, góp phần phòng ngừa, hạn chế bệnh ung thư.

2. Cách thu hái và sơ chế:
Mùa thu hái nhân trần từ tháng 4 đến tháng 7 là tốt nhất, lúc này cây đang ra hoa, các dưỡng chất được tích lũy nhiều nhất. Nếu thu hoạch nhiều lần thì ta có thể dùng liềm, dao cắt phần thân cách mặt đất khoảng 5-10cm, hoặc thu hoạch một lần thì ta nhổ cả gốc sau đó chặt bỏ rể, loại bỏ các tạp chất, lá vàng úa, sâu bệnh, rửa cây để làm sạch đất, cát và bụi bẩn.
Dùng dao băm nhỏ thân cành khoảng 3-5cm. Sau đó đem phơi khô, khi đã khô thì nên đóng vào túi nilon và bảo quản ở nơi râm mát.
3. Một số công thức trà nhân trần
- Công thức 1: Nhân trần 40g thái vụn, hãm cùng với nước sôi trong ấm trà kín trong 15 phút, cho thêm một chút đường phèn để điều vị, uống thay trà hàng ngày. Dùng để ngăn ngừa các bệnh thấp nhiệt và hỗ trợ điều trị viêm gan cấp, mãn tính.
- Công thức 2: Nhân trần 200g, trà 40g, sinh đại hoàng 50g. Đem ba vị thuốc tán vụn, mỗi ngày sử dụng từ 20-30g hãm với sôi trong ấm trà hoảng 15 phút, sử dụng thay trà hàng ngày. Dùng để chữa trị viêm gan vàng da cấp tính có sốt.
- Công thức 3: Cây bạch hoa xà thiệt thảo 400g, sinh cam thảo 50g, nhân trần 200g. Đem tất cả tán vụn, mỗi ngày sử dụng khoảng 50g hãm cùng với nước sôi trong ấm trà. Sau 15 phút thì có thể sử dụng được, uống thay trà hàng ngày, dùng để chữa viêm gan vàng da cấp tính có triệu chứng sốt kèm theo.
- Công thức 4: Mạch nha 500g, quất bì 300g, nhân trần 500g, đem tất cả thảo dược sấy khô, tán thành vụn nhỏ. Mỗi ngày sử dụng 50g hãm cùng với nước sôi trong ấm trà. Sau khoảng 30 phút thì lấy ra sử dụng, uống thay trà hàng ngày. Dùng để chữa trị viêm gan như chán ăn, rối loạn tiêu hoá, đầy bụng chậm tiêu.
- Công thức 5: Nhân trần 200g, râu ngô 200g, bồ công anh 100g. Đem tất cả vị thuốc tán vụn, mỗi ngày sử dụng 40g hãm cùng với nước sôi trong ấm trà, sau 15 phút thì lấy uống, dùng thay trà hàng ngày. Dùng để chống viêm, sỏi mật, viêm túi mật,….

Nguyễn Cữu Tuấn – BQL RPHLV Sông Thạch Hãn