PHÒNG CHỐNG BỆNH UNG KHÍ THÁN TRÂU BÒ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HƯỚNG HÓA

Thứ hai - 09/10/2023 04:18

1. Đặc điểm và tình hình dịch tể của bệnh Ung khí thán tại địa phương
Bệnh Ung khí thán là một bệnh truyền nhiễm cấp tính của trâu, bò, bệnh này có tính chất địa phương, do trực khuẩn yếm khí (gram +) Clostridium chauvoei và một số trực khuẩn (gram +) yếm khí khác gây nên thể hiện triệu chứng và bệnh tích điển hình: sưng bắp thịt có khí, gọi là “ung khí thán”.
Bệnh có thể xảy ra quanh năm ở những vùng có ô nhiễm nha bào Ung khí thán, nhưng bệnh thường xảy ra vào các tháng nóng ẩm, mưa nhiều. Nước mưa làm cho nha bào từ trong đất trôi ra ngoài dính vào rơm cỏ. Súc vật ăn thức ăn và uống phải nha bào sẽ phát sinh bệnh.
Trên địa bàn huyện Hướng Hóa những năm gần đây có xuất hiện rải rác một vài ổ dịch ở một số địa phương có ổ dịch cũ. Tuy nhiên do nắm được tình hình dịch tể nên Trạm Chăn nuôi- Thú y đã chủ động phối kết hợp với chính quyền địa phương xã cùng với người chăn nuôi đã chủ động phòng chống bằng cách tiêm phòng vắc xin Ung Khí Thán trâu bò cho những nơi có ổ dịch cũ nên đã hạn chế được phần nào thiệt hại cho người chăn nuôi.
2. Nguyên nhân
Do một loại trực khuẩn yếm khí gây ra (cl.Chauvoei) với biểu hiện là hình thành các ung ở bắp thịt có khí.
Vi khuẩn gây bệnh có thể hình thành nha bào (kén) ở ngay tổ chức và bắp thịt trong ung và ở ngoài môi trường. Trong xác chết nha bào sống được 3 tháng, trong đất ẩm sống được 18 năm. Đun sôi diệt vi khuẩn trong 30 giây, nhưng phải 20 phút mới diệt được nha bào.
  3. Phương thức truyền lây
Nha bào có trong đất xâm nhập vào cơ thể trâu, bò qua đường tiêu hóa hoặc qua vết thương ở da rồi nẩy mầm thành vi khuẩn, sinh sôi trong máu rồi đi khắp cơ thể.
Bệnh không lây truyền trực tiếp từ con vật mắc bệnh sang con vật khỏe.
4. Triệu chứng
Bệnh thường ở thể quá cấp và cấp tính
Triệu chứng: Con vật sốt cao 42⁰C, mệt mỏi. Trên bắp thịt vai, mông, đùi, bụng xuất hiện các ung, chỗ sưng không cố định, có thể di chuyển từ vai mông xuống đùi, bụng, ức, bẹn. Khối ung lúc đầu nóng, tấy đau, sau ít đau hơn, to dần lên, da căng, bùng nhùng, ấn tay vào có tiếng khí kêu lạo xạo. Khối ung có thể vỡ chảy nhiều nước màu hồng nhạt. Khi có khối ung ở đùi làm con vật đi lại khó khăn, khối ung ở cổ làm nó thè lưỡi ra ngoài. Sau 2 – 3 ngày thân nhiệt hạ dần rồi chết.
5. Bệnh tích
Xác con vật chết chậm thối, mổ ra có mùi bơ ôi. Bệnh tích điển hình là các khối ung, ở giữa ung bắp thịt thâm tím, đen xám hoặc nâu xám, hoại tử, nhìn như miếng thịt chín, có chất keo lầy nhầy, nhìn như thịt đông, cắt sâu vào thấy sùi bọt khí, có tiếng lạo xạo. Ung thẩm thấu tương dịch màu thẫm. Hạch bạch huyết ở vùng có ung sưng to, thuỷ thũng, thẩm thấu tương dịch.
Chú ý:  Khi con vật nghi mắc bệnh Ung khí thán thì không được phép mổ. Chỉ được phép mổ để khám nghiệm khi cần thiết nhưng phải đảm bảo đủ phương tiện phòng hộ và tiệt trùng tốt.
6. Chẩn đoán
Dựa vào dịch tễ và triệu chứng lâm sàng: Bệnh thường xảy ra ở các ổ dịch cũ, bị ô nhiễm nha bào Ung khí thán với hiện tượng xuất hiện những khối ung sinh hơi, ấn vào thấy tiếng kêu lạo xạo ở các bắp thịt cùng với triệu chứng sốt, uể oải, kém ăn.
7. Điều trị bệnh
  Dùng các loại kháng sinh (gram +) như:
Penicilin:  Dùng theo liều 30.000 UI/kg thể trọng gia súc/ngày.
Trâu, bò, có trọng lượng 300kg dùng liều như sau:
Ngày thứ nhất: 4- 5 triệu đơn vị/lần. Ngày đầu tiên tiêm 3 lần/ngày; từ ngày thứ 2 trở đi tiêm 2 lần/ngày với liều 3 triệu đơn vị/lần (có thể thay Penicilin bằng Lincomicin).
Dùng các loại thuốc trợ sức, trợ lực: Cafêin 01 ống (5ml) + 01 ống B1 (5ml) + vitamin C(5ml) + Anagil 30% (10-15ml)/con, tiêm bắp nông cho trâu hoặc bò 2 lần/ngày. Liệu trình điều trị từ 4-5 ngày liên tục.
8. Biện pháp phòng bệnh
a) Công tác tuyên truyền
- Tuyên truyền sâu rộng, liên tục bằng nhiều hình thức phù hợp về tính chất nguy hiểm của bệnh Ung khí thán, đồng thời Hướng dẫn người dân các biện pháp chủ động phòng bệnh cho gia súc và người; Đặc biệt chú trọng tuyên truyền để người dân khi phát hiện gia súc nghi mắc bệnh Ung khí thán, gia súc chết bất thường phải khai báo cho chính quyền địa phương và trạm Chăn nuôi- Thú y nơi gần nhất để xử lý triệt để mầm bệnh, tuyệt đối không được tự ý mổ thịt, vận chuyển, buôn bán làm lây lan bệnh sang khu vực khác. Không chăn thả trâu, bò và cắt cỏ cho trâu, bò tại những nơi có trâu, bò chết do bệnh Ung khí thán và những bãi chăn thả đã bị ô nhiễm (có nha bào Ung khí thán).
-Thực hiện việc tiêm phòng vắc xin Ung Khí Thán định kỳ hàng năm tại những nơi có nguy cơ
+ Liều tiêm: 5ml/ con
b) Vệ sinh tiêu độc khử trùng
Tổ chức tuyên truyền đến các hộ chăn nuôi định kỳ hàng tuần chủ động vệ sinh, khử trùng tiêu độc chuồng trại, môi trường chăn nuôi bằng vôi bột hoặc thuốc khử trùng: Benkocid… nhằm hạn chế mức thấp nhất sự xâm nhập của mầm bệnh.

Lê văn Châu
Trạm Chăn nuôi và Thú y huyện Hướng Hóa