- Giới thiệu vài nét về bệnh Dại.
Bệnh Dại (Rabies) là bệnh lây truyền giữa động vật và người, được tổ chức Y tế thế giới đánh giá là bệnh gây chết người đáng sợ nhất. Nguồn mang bệnh Dại chủ yếu là chó (97%), mèo nuôi và động vật hoang dã (3%). Vi rút dại có nhiều trong nước bọt của chó, mèo và động vật mắc bệnh, kể cả khi con vật chưa có dấu hiệu lâm sàng của bệnh Dại. Vi rút dại xâm nhập vào cơ thể qua các vết cắn, vết liếm, vết cào, da, niêm mạc bị tổn thương, được nhân lên và hướng tới hệ thần kinh, phá hủy mô thần kinh, gây nên những kích động điên dại và kết thúc bằng cái chết. Cho đến nay, bệnh Dại vẫn chưa có thuốc chữa trị đặc hiệu khi bệnh đã bộc phát, tuy nhiên chúng ta có thể chủ động phòng tránh được bằng biện pháp tiêm phòng sớm, đúng cách và đủ số mũi tiêm.
2. Cách nhận biết chó, mèo bị bệnh Dại.
Chúng ta có thể nhận biết được chó, mèo bị bệnh Dại thông qua các triệu chứng lâm sàng của chúng, thường được chia làm 02 thể là thể dại điên cuồng và thể dại câm (bại liệt). Trong thực tế, nhiều con chó mắc bệnh dại biểu hiện cả 2 thể này, thời gian đầu có biểu hiện điên cuồng, bị kích động rồi sau đó chuyển sang dạng bị ức chế và bại liệt.
- Thể dại điên cuồng: được chia làm 3 thời kỳ
+ Thời kỳ tiền lâm sàng: Chó bị dại có dấu hiệu khác thường như trốn vào góc tối, kín đáo, đến gần chủ miễn cưỡng hoặc trái lại, tỏ ra vồn vã thái quá, thỉnh thoảng sủa vu vơ, tru lên từng hồi; hoặc bồn chồn, nhảy lên đớp không khí.
+ Thời kỳ điên cuồng: Các phản xạ vận động bị kích thích mạnh, cắn sủa người lạ dữ dội, quá vồ vập khi chủ gọi, chỉ cần có tiếng động nhẹ cũng nhảy lên sủa từng hồi dài. Chó bỏ ăn, nuốt khó, sốt, dãn đồng tử, con vật có biểu hiện khát nước, muốn uống nhưng không nuốt được; chó bắt đầu chảy nước dãi, sùi bọt mép, tỏ vẻ bồn chồn, cảnh giác, sợ sệt, cắn vu vơ, hay giật mình, đi lại không có chủ định, trở nên dữ tợn, điên cuồng (2 - 3 ngày sau khi phát bệnh). Con vật bỏ nhà ra đi và thường không trở về; trên đường đi, gặp vật gì lạ nó cũng cắn gặm, ăn bừa bãi, tấn công chó khác, kể cả người.
+ Thời kỳ bại liệt: Chó bị liệt, không nuốt được thức ăn, nước uống, liệt hàm dưới và lưỡi nên trễ hàm, thè lưỡi ra ngoài, nước dãi chảy ra, chân sau liệt ngày càng rõ; chó chết trong khoảng từ 3 - 7 ngày sau khi có triệu chứng đầu tiên, do liệt cơ hô hấp và do kiệt sức vì không ăn uống được. Thể dại điên cuồng chỉ chiếm khoảng 1/4 các trường hợp chó dại, số còn lại là thể dại câm.
- Thể dại câm: Là dạng bệnh không có các biểu hiện lên cơn dại điên cuồng như thường thấy; chó chỉ có biểu hiện buồn rầu. Con vật có thể bị bại ở một phần cơ thể, nửa người hoặc 2 chân sau, nhưng thường là liệt cơ hàm, hàm trễ xuống, lưỡi thè ra; nước dãi chảy lòng thòng, con vật không cắn, sủa được, chỉ gầm gừ trong họng. Quá trình này tiến triển từ 2 - 3 ngày. Nhìn chung, thể dại câm tiến triển nhanh hơn thể dại điên cuồng, thông thường chỉ từ 2 - 3 ngày vì hành tuỷ của con vật bệnh bị vi rút tác động làm rối loạn hệ tuần hoàn và hô hấp sớm hơn.
Mèo ít bị mắc dại hơn chó, bệnh dại ở mèo cũng tiến triển như ở chó, mèo hay núp mình vào chỗ vắng hoặc hay kêu, bồn chồn như khi động dục; khi người chạm vào thì nó cắn mạnh và hăng, tạo vết thương sâu.
3. Biện pháp phòng bệnh Dại cho chó, mèo nuôi
Để phòng bệnh Dại, cần phải quản lý chặt chẽ việc nuôi chó, mèo và tiêm vắc xin phòng bệnh Dại cho đàn chó, mèo nuôi đạt tỷ lệ bảo hộ (trên 85% tổng đàn).
a) Phòng bệnh bắt buộc bằng tiêm vắc xin dại
- Đối tượng tiêm phòng bắt buộc: Chó, mèo.
- Thời gian tiêm phòng: Hàng năm triển khai chiến dịch tiêm phòng đợt chính vào tháng 3 - 4. Ngoài ra, phải thường xuyên tiêm phòng bổ sung cho đàn chó, mèo mới phát sinh hoặc chó, mèo đã hết thời gian miễn dịch bảo hộ. Liều lượng, cách sử dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất vắc xin.
- Ủy ban nhân dân phường, xã có trách nhiệm phối hợp với cơ quan quản lý chuyên ngành thú y địa phương để tổ chức tiêm phòng vắc xin Dại cho chó, mèo trên địa bàn. Trong vòng 07 ngày trước đợt tiêm phòng và trong thời gian triển khai tiêm phòng, Ủy ban nhân dân phường, xã phải thông báo hằng ngày trên các phương tiện truyền thông cho cộng đồng dân cư trên địa bàn về địa điểm và ngày tiêm phòng.
- Cơ quan quản lý chuyên ngành thú y địa phương hướng dẫn cụ thể việc tiêm phòng vắc xin Dại trên địa bàn, thực hiện, giám sát việc tiêm phòng và cấp Giấy chứng nhận tiêm phòng bệnh Dại cho chủ vật nuôi có chó, mèo đã được tiêm phòng vắc xin Dại.
b) Quản lý chó, mèo nuôi để phòng bệnh Dại
- Đối với chủ nuôi chó, mèo (gọi chung là chủ vật nuôi).
+ Phải đăng ký việc nuôi chó, mèo với Ủy ban nhân dân phường, xã theo quy định của pháp luật.
+ Xích, nhốt hoặc giữ chó trong khuôn viên gia đình; bảo đảm vệ sinh môi trường. Khi đưa chó ra nơi công cộng phải bảo đảm an toàn cho người xung quanh bằng cách đeo rọ mõm cho chó hoặc xích giữ chó và có người dắt.
+ Chấp hành tiêm vắc xin phòng bệnh Dại cho chó, mèo theo quy định; Chịu mọi chi phí trong trường hợp có chó thả rông bị bắt giữ, kể cả chi phí cho việc nuôi dưỡng và tiêu hủy chó. Trường hợp chó, mèo cắn, cào người thì chủ vật nuôi phải bồi thường vật chất cho người bị hại theo quy định của pháp luật.
- Đối với Ủy ban nhân dân phường, xã.
+ Lập sổ quản lý chó nuôi trên địa bàn bao gồm các thông tin: Họ tên và địa chỉ của chủ vật nuôi; số lượng chó nuôi; ngày, tháng, năm tiêm phòng vắc xin dại.
+ Hằng năm trước đợt tiêm phòng phải thống kê số lượng đàn chó, mèo nuôi trên địa bàn, lập kế hoạch triển khai và giao chỉ tiêu tiêm phòng cho các khu phố, thôn.
+ Quy định cụ thể việc bắt giữ chó thả rông ở nơi công cộng thuộc địa bàn quản lý; thành lập các đội chuyên trách để bắt chó thả rông và động vật mắc bệnh Dại, có dấu hiệu mắc bệnh Dại; thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng về địa điểm tạm giữ chó bị bắt để chủ vật nuôi đến nhận; áp dụng các biện pháp xử phạt vi phạm hành chính đối với chủ vật nuôi; quyết định biện pháp xử lý chó bị bắt giữ trong trường hợp sau 48 giờ kể từ khi có thông báo mà không có người nhận.
+ Phối hợp với cơ quan quản lý chuyên ngành thú y địa phương tổ chức tập huấn kỹ năng bắt chó thả rông và bắt động vật mắc bệnh Dại hoặc có dấu hiệu mắc bệnh Dại cho các thành viên của đội chuyên trách.
+ Phối hợp với cơ quan y tế tổ chức tiêm vắc xin phòng bệnh Dại cho các thành viên của đội chuyên trách theo quy định của ngành y tế.
c) Giám sát bệnh Dại
Chủ vật nuôi có trách nhiệm thường xuyên theo dõi, giám sát chó, mèo nuôi của gia đình, nếu phát hiện con vật vô cớ cắn, cào người hoặc tấn công động vật khác thì phải cách ly và báo ngay cho chính quyền địa phương hoặc cơ quan thú y nơi gần nhất. Chó, mèo nghi mắc bệnh Dại mà đã cắn, cào người thì phải nhốt, theo dõi trong 90 ngày; nếu chưa cắn, cào người thì phải tiêu hủy. Chó, mèo nghi nhiễm bệnh Dại phải nhốt, theo dõi trong 14 ngày.
4. Chống dịch bệnh Dại ở động vật
- Khi động vật đã được xác định mắc bệnh Dại, chủ vật nuôi phải thực hiện các quy định sau:
+ Tiêu hủy ngay con vật mắc bệnh. Trường hợp không xác định được chủ vật nuôi thì UBND phường, xã chịu trách nhiệm tiêu hủy.
+ Cách ly các con vật nghi mắc bệnh, nhiễm bệnh, nghi nhiễm bệnh để theo dõi.
+ Vệ sinh, tiêu độc khử trùng toàn bộ chuồng nuôi, các vật dụng đã tiếp xúc với con vật bị bệnh.
- Cơ quan có thẩm quyền thực hiện công bố dịch theo quy định tại Điều 26 của Luật thú y.
- Tiêm phòng khẩn cấp vắc xin dại cho toàn bộ đàn chó, mèo khỏe mạnh trong phường, xã có ổ dịch Dại và các xã, phường tiếp giáp với phường, xã có dịch.
- Cơ quan quản lý chuyên ngành thú y địa phương hướng dẫn, quản lý, thực hiện tiêm phòng và giám sát việc tiêm phòng.
- Khi 100% chó, mèo trong vùng dịch, vùng tiếp giáp với vùng dịch đã được tiêm vắc xin phòng bệnh Dại và đủ 90 ngày kể từ ngày xuất hiện con vật đầu tiên mắc bệnh Dại, 15 ngày cuối cùng không có thêm con vật nào mắc bệnh Dại thì cơ quan có thẩm quyền công bố hết dịch.
Nguyễn Văn Bàn - Trạm Chăn nuôi và Thú y thành phố Đông Hà
Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị
Giải cầu lông Khuyến nông mở rộng chào mừng kỷ niệm 30 năm...
Tọa đàm 8/3/2023 và Hưởng ứng tuần lễ áo dài của...
Hoạt động Team Building tại Mũi Si - Vĩnh Linh
Hoạt động Đoàn Thanh niên TTKN " Trở về nguồn thăm quan di...
Công đoàn CSTV Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị ra quân...
