Để giúp lực lượng thú y tại cơ sở tăng cường hướng dẫn, hỗ trợ người chăn nuôi phòng, trị bệnh kịp thời, hiệu quả tích cực, Chi cục Chăn nuôi và Thú y hướng dẫn một số biện pháp phát hiện, chăm sóc và xử lý bệnh VDNC trên trâu bò như sau:
1. Đặc điểm bệnh Viêm da nổi cục
- Bệnh Viêm da nổi cục (VNDC), còn được gọi là bệnh Da sần, là bệnh truyền nhiễm do một loại vi rút thuộc họ Poxviridae gây bệnh trên trâu, bò. Vi rút VDNC không lây nhiễm, không gây bệnh trên người.
- Tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ chết: Tỷ lệ mắc bệnh từ 3-80%; Tỷ chết: 1- 5% so với tổng đàn (bao gồm cả gia súc mắc bệnh và gia súc khỏe); Nếu thành dịch thì tỷ lệ chết từ 20-80%
- Đối tượng mắc bệnh: Trâu bò tất cả các độ tuổi bò đều có nguy cơ mắc bệnh. Bò ngoại, bò lai thường mẫn cảm và có sức đề kháng kém hơn so với các giống bò nội; Gia súc non khi mắc bệnh thường có biến chứng nặng hơn gia súc trưởng thành.
- Đường truyền lây: Chủ yếu lây qua côn trùng có chân đốt như muỗi, ruồi, ve, mòng hút máu và truyền bệnh; ngoài ra có thể lây truyền do vận chuyển trâu, bò mang mầm bệnh, sử dụng chung máng uống, khu vực cho ăn, sữa, tinh dịch và qua tiếp xúc trực tiếp. Tuy nhiên, việc tiếp xúc trực tiếp làm lây lan dịch bệnh thì vẫn chưa được chứng minh một cách rõ ràng; lây truyền qua kim tiêm bị ô nhiễm trong quá trình điều trị hoặc trong quá trình tiêm phòng. Thời gian ủ bệnh trung bình từ 4-14 ngày.
- Bệnh thường xảy ra theo mùa, chủ yếu vào những tháng có thời tiết ấm, khi côn trùng hoạt động mạnh và phong phú nhất.
- Ảnh hưởng về kinh tế trầm trọng do giảm khả năng sản xuất: Giảm cân trầm trọng; Giảm sản lượng sữa (tới 50%); Chết phôi, sẩy thai, đẻ non; Viêm vú thứ phát; Mất khả năng sinh sản ở bò đực, kéo dài thời gian động dục trở lại ở bò cái; Làm hỏng vùng da lớn; Giảm khả năng đi lại do què chân, sưng khớp.
2. Triệu chứng, bệnh tích
Trâu bò mắc bệnh có những dấu hiệu như:
- Triệu chứng khác: Sốt cao >41oC; Giảm năng suất sữa rõ rệt ở gia súc đang cho con bú; Suy nhược, bỏ ăn và gầy yếu; Viêm mũi, viêm kết mạc và tiết nhiều nước bọt; sưng các hạch bạch huyết bề mặt (hạch trước vai, hạch sau đùi); một số trường hợp sưng các khớp chân.
| - Nốt sần: Hình thành các nốt sần có đường kính từ 2-5 cm, đặc biệt là ở da đầu, cổ, chân, bầu vú, cơ quan sinh dục và đáy chậu. Các nốt sần này có hình tròn, chắc, tròn và nhô cao, liên quan đến da, mô dưới da và đôi khi cả các cơ bên dưới. Các nốt sần lớn có thể bị hoại tử và cuối cùng là xơ hóa và tồn tại trong vài tháng; để lại các vết sẹo có thể tồn tại vĩnh viễn |
 |
- Các mụn nước, vết hoại tử và vết loét ở màng nhầy của miệng và đường tiêu hóa cũng như trong khí quản và phổi.
- Đối với những cá thể sống sau khi mắc bệnh thì khả năng miễn dịch gần như là suốt đời; Những bê, nghé sinh ra từ trâu, bò mẹ đã khỏi bệnh hoặc sử dụng vắc xin thì được miễn dịch với bệnh trong thời gian 6 tháng
3. Một số biện pháp phòng, chống bệnh Viêm da nổi cục trâu bò
3.1. Phòng bệnh
- Bệnh Viêm da nổi cục trên trâu bò là loại bệnh do vi rút gây ra, do đó tiêm phòng vắc xin là biện pháp chủ động, hữu hiệu nhất để phòng bệnh.
Phương pháp sử dụng vắc xin phòng bệnh VDNC thực hiện theo Hướng dẫn số 28/HD-CNTY-QLDB, ngày 21/01/2021 của Chi cục Chăn nuôi và Thú y về việc hướng dẫn sử dụng vắc xin viêm da, nổi cục trên trâu, bò.
- Kiểm soát vật chủ trung gian truyền bệnh theo mùa vụ có thể giảm nguy cơ lây truyền bệnh: vệ sinh, tiêu độc khử trùng và tiêu diệt vật chủ trung gian truyền bệnh (ruỗi, muỗi, côn trùng hút máu,…) tại khu vực chuồng nuôi, bãi chăn thả.
- Không mua trâu, bò không rõ nguồn gốc; trâu bò có các nốt sần nổi lên, hình tròn, rắn chắc ở đầu, cổ, bầu vú, mông… hay trâu, bò từ vùng đang có dịch viêm da nổi cục về nuôi.
- Tổ chức chăn nuôi trâu, bò an toàn, không thả rông trâu bò theo đàn ăn chung. Tăng cường thêm thức ăn tinh, thức ăn xanh, muối, khoáng, vitamin ... trong khẩu phần ăn hàng ngày để tăng sức đề kháng cho đàn trâu bò; định kỳ tẩy giun sán, phòng trị ký sinh trùng đường máu, tiêm vắc xin phòng các bệnh truyền nhiễm; đồng thời thực hiện tốt vệ sinh cơ giới hàng ngày, định kỳ tiêu độc, khử trùng môi trường, dụng cụ chăn nuôi, tiêu diệt các loại mầm bệnh và vật chủ trung gian truyền bệnh: sử dụng các loại hóa chất như Iodine, Hanlusep,… các loại hóa chất diệt ruồi, muỗi, ve, mòng,… như Hantox 200, Formaldes, Deltamethrin, Viba-Zone… ; đối với các hộ có trâu, bò bị bệnh, nghi bị bệnh phun tiêu độc hàng ngày, liên tục trong vòng 03 tuần.
3.2. Điều trị một sốt triệu chứng kế phát đối với trâu, bò bị bệnh VDNC
- Nguyên tắc chung: Để tăng hiệu quả điều trị khi trâu, bò mắc bệnh VDNC cần phát hiện sớm, xử lý kịp thời; tăng cường chăm sóc, nuôi dưỡng nâng cao sức khỏe cho trâu bò; sử dụng kết hợp các loại thuốc tăng sức đề kháng, điều trị triệu chứng và các nguyên nhân nhiễm trùng kế phát.
- Khi phát hiện trâu bò mắc bệnh: Sử dụng các loại thuốc trợ sức, trợ lực để tăng cường sức đề kháng cho trâu bò như Glucose, Lactate (tốt nhất truyền được qua đường tĩnh mạch), Vitamin A,D,E; B-Complex; Vitamin C, ... để tiêm, hòa vào nước cho uống hàng ngày.
- Khi con vật có biểu hiện sốt cao (phát hiện qua cặp nhiệt độ, gương mũi khô, phân táo,...) sử dụng các loại thuốc hạ sốt như Anagin, Paracetamol...
- Tiêu đờm, hỗ trợ gia súc dễ thở hơn, tăng cường hoạt động của cơ tim bằng các thuốc như Bromhexin hydroclorid, Cafein,...
- Có hiện tượng viêm, sưng: Sử dụng các loại thuốc giảm đau, kháng viêm có thành phần hoạt chất chính như Ketoject, Dexamethasole Natri Phosphat 0,1%, Flunixin, ...
- Sử dụng các loại thuốc kháng sinh chống bội nhiễm kế phát, nhiễm trùng (ưu tiên sử dụng các loại kháng sinh phổ rộng, thời gian tác dụng kéo dài) như Amoxyline LA, Kanamycine, Maccavet, Zuprevo 18%, Oxytetraxycline... (lưu ý Không được tiêm tăng liều kháng sinh theo chỉ định).
- Trường hợp phát hiện trâu bò có triệu chứng, biểu hiện mắc ký sinh trùng đường máu, sử dụng các loại thuốc như Ivermectin, Azidin, tryphazen… (lưu ý không tiêm cho gia súc đang mang thai; trước khi dùng thuốc 10-15 phút nên tiêm cafein hoặc long não để trợ tim, trợ sức).
- Đối với các vết loét: Rửa sạch các vết loét ở da, miệng, bầu vú, chân, bụng, … bằng các dung dịch như nước muối sinh lý, thuốc tím, Cồn Iodine... sau đó có thể sử dụng các loại kháng sinh mỡ như Rivanol, Oxytetraxicline, Pen step…bôi vào vết loét.
Các cứ vào các triệu chứng quan sát được như ho, khó thở, tiêu chảy, chướng hơi, ký sinh trùng đường máu để sử dụng các loại thuốc an thần, cầm tiêu chảy, điều trị ký sinh trùng đường máu... theo thực tế.
3.3. Chăm sóc hộ lý
- Cách ly tuyệt đối gia súc ốm tại chuồng, giữ chuồng, nền chuồng khô ráo, thoáng mát, lót rơm rạ khô sạch cho gia súc nằm.
- Tăng cường hộ lý, chăm sóc nuôi dưỡng, bổ sung đầy đủ thức ăn nhất là các loại thức ăn xanh non, mềm, dễ tiêu, đồng thời sử dụng các loại men tiêu hóa; không nên sử dụng sung quá nhiều tinh bột ảnh hưởng đến nhu động của dạ cỏ.
- Đối với bê nghé non thường rất yếu, tổn thương nhiều ở hệ hô hấp do vậy trong chăm sóc cần chú ý: giữ chuồng luôn khô sạch; cho ăn uống đầy đủ dinh dưỡng (nếu bê nghé không tự ăn được phải bơm thức ăn như sữa, cháo gạo loãng qua đường miệng); có thể phải lật con vật thường xuyên và đặt ở tư thế dễ thở.
Đối với trâu bò khi mắc bệnh có thể không đứng vững hoặc nằm bệt nên sử dụng các dụng cụ cố định để gia súc đứng lên (võng) tránh liệt dạ cỏ; có thể phải lật con vật thường xuyên và đặt ở tư thế dễ thở (sử dụng Pilocarpin hỗ trợ nhu động dạ cỏ).
Mọi thông tin trao đổi về kỹ thuật chăn nuôi, phòng trị bệnh và thông báo dịch xin liên hệ với Chi cục Chăn nuôi và Thú y, địa chỉ Km3 - đường 9D, Thành phố Đông Hà, số điện thoại: 02333.569 895 để được tư vấn kịp thời./.
Nguyễn Thị Thúy Hằng-TP Quản lý dịch bệnh - Chi cục Chăn nuôi và Thú y
Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị
Giải cầu lông Khuyến nông mở rộng chào mừng kỷ niệm 30 năm...
Tọa đàm 8/3/2023 và Hưởng ứng tuần lễ áo dài của...
Hoạt động Team Building tại Mũi Si - Vĩnh Linh
Hoạt động Đoàn Thanh niên TTKN " Trở về nguồn thăm quan di...
Công đoàn CSTV Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị ra quân...
