1. Trước khi thiên tai xảy ra:
- Cần thường xuyên cập nhật bản tin dự báo thời tiết trên các phương tiện thông tin đại chúng để theo dõi tình hình dự báo thiên tai để chủ động phòng chống.
- Tích cực chăm sóc đàn vật nuôi để nâng cao sức đề kháng, tăng khả năng chống chịu đối với tác động do thay đổi lớn về thời tiết.
- Đối với những vùng có nguy cơ ảnh hưởng lớn do thiên tai:
+ Không làm chuồng trại chăn nuôi gần bờ sông để tránh sạt lở đất; cần chủ động nâng cao nền chuồng, làm chuồng tránh lũ, kiểm tra và giằng chống chuồng trại đảm bảo độ vững chắc nhằm đề phòng bão, lũ, tố lốc.
+ Chủ động cải tạo, gia cố, che chắn, đảm bảo chuồng trại đủ ấm, không bị gió lùa, mưa hắt.
+ Chủ động dự trữ, bảo quản thức ăn cho đàn vật nuôi. Dự trữ lượng thức ăn đảm bảo cho toàn đàn vật nuôi ít nhất trong 15 ngày.
+ Nước uống: dự trữ nước sạch, tu sửa máy bơm, hệ thống dẫn nước đảm bảo nguồn nước cho vật nuôi.
+ Kiểm tra, khai thông hệ thống thoát nước của khu vực chuồng trại, nơi chứa chất thải rắn, nhằm hạn chế ô nhiễm khi mưa to hoặc ngập lụt.
Mô hình chuồng trại chống lũ tại xã Cam Tuyền – huyện Cam Lộ
- Đối với những vùng thấp trũng:
+ Kiểm đếm đánh giá hiện trạng vật nuôi, xuất bán kịp thời khi đến tuổi, đủ trọng lượng xuất bán; giảm đàn vật nuôi tại những nơi có nguy cơ trước khi lụt bão xảy ra.
+ Những nơi có nguy cơ sạt lở đất, lũ, lụt kéo dài, cần chuẩn bị phương án di dời đàn vật nuôi đến những nơi an toàn, những vùng đất cao; làm chuồng che chắn cẩn thận, dự trữ đầy đủ thức ăn và bảo quản thức ăn khô ráo, không bị ẩm mốc, đảm bảo cung cấp đủ nước sạch cho vật nuôi uống; bố trí máy phát điện để cung cấp kịp thời khi mất điện lưới cho các trang trại chăn nuôi khép kín, cơ sở ấp nở. Chuẩn bị vật tư để làm lán trại di dời vật nuôi ra khỏi vùng nguy cơ và có phương án phòng chống đói rét.
+ Tăng cường chăm sóc nuôi dưỡng và nâng cao chất lượng khẩu phần ăn cho vật nuôi để tăng sức đề kháng; chủ động tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh cho vật nuôi theo hướng dẫn của cán bộ thú y tại địa phương.
+ Kiểm tra hoạt động của hệ thống xử lý chất thải chăn nuôi như: hố ủ phân, bể lắng, công trình khí sinh học (biogas).
+ Tăng cường công tác vệ sinh phòng bệnh cho vật nuôi: vệ sinh sạch sẽ chuồng nuôi, dụng cụ chăn nuôi; định kỳ phun sát trùng trong và ngoài chuồng nuôi để phòng bệnh.
2. Khi thiên tai xảy ra
- Thường xuyên kiểm tra chuồng trại, điều kiện chăn nuôi và sức khỏe đàn vật nuôi để có phương án chăm sóc, hỗ trợ và di dời nếu cần thiết.
- Không chăn thả vật nuôi khi thiên tai xảy ra.
- Di dời đàn vật nuôi đến vị trí không bị úng ngập bằng các phương tiện vận chuyển nhưng phải đảm bảo an toàn tuyệt đối đến tính mạng cho con người và sức khỏe của vật nuôi.
- Không tập trung vật nuôi trên đường giao thông gây cản trở giao thông và ô nhiễm môi trường.
- Làm nhà tạm cho vật nuôi: làm lều bạt, lán trại và có phương án kiểm soát vật nuôi; có giải pháp giữ ấm cho đàn vật nuôi trong điều kiện thời tiết mưa, lạnh kéo dài.
- Công tác phòng chống dịch bệnh:
+ Thực hiện tốt khâu chăm sóc, nuôi dưỡng sẽ làm tăng sức đề kháng và khả năng chống chịu cho vật nuôi; thường xuyên vệ sinh, tiêu độc chuồng trại và môi trường xung quanh sẽ làm giảm nguy cơ lây lan và bùng phát các dịch bệnh nguy hiểm trên đàn vật nuôi.
+ Đối với những vật nuôi có nhu cầu vận chuyển từ nơi này qua nơi khác, cần thực hiện tốt quy trình vận chuyển, kiểm dịch vận chuyển để đảm bảo an toàn dịch bệnh.
+ Đối với xác vật nuôi chết: Phương pháp hiệu quả nhất là đốt xác động vật chết, phun thuốc diệt côn trùng hoặc thuốc sát trùng lên xác vật chết, chống các loài ăn thịt và côn trùng xâm nhập, đợi khi nước rút thì đem chôn lấp.
3. Sau thiên tai
- Cần quét dọn, vệ sinh chuồng trại, bãi chăn, thu gom rác thải… rồi tiến hành phun khử trùng tiêu độc bằng các chất sát trùng để tiêu diệt mầm bệnh trong nền chuồng và bãi chăn thả. Nhanh chóng đưa gia súc, gia cầm vào chuồng khô và ấm. Thay hoặc bổ sung đệm lót khô cho vật nuôi. Tăng cường chăm sóc nuôi dưỡng, bổ sung vitamin, khoáng chất, men tiêu hóa cho vật nuôi.
- Kiểm tra sức khỏe đàn vật nuôi, kiểm tra lại nguồn thức ăn dự trữ đảm bảo thức ăn không bị mốc, kém chất lượng. Đối với gia súc già yếu và gia súc non cần có chế độ chăm sóc đặc biệt như tăng cường các loại thức ăn bổ sung và các loại thức ăn giàu dinh dưỡng khác nhằm tăng cường quá trình hồi phục.
- Tăng cường quản lý, chăm sóc nôi dưỡng và giám sát tốt dịch bệnh trên đàn vật nuôi; tuyệt đối không chăn thả vật nuôi ở những khu vực bị ô nhiễm; phát hiện sớm các trường hợp vật nuôi mắc bệnh, nghi mắc bệnh nguy hiểm như Dịch tả lợn Châu Phi, Cúm gia cầm, Lở mồm long móng, Tai xanh,... và báo ngay cho chính quyền địa phương và cơ quan chuyên môn thú y để điều tra, xử lý ổ dịch theo đúng quy định; không giết mổ, mua bán động vật ốm, chết, không vứt xác động vật chết do mắc bệnh ra ngoài môi trường.
- Về công tác tái đàn sau thiên tai: Để chuẩn bị cho tái đàn, khôi phục sản xuất, người chăn nuôi cần lựa chọn con giống có nguồn gốc rõ ràng, được cung cấp bởi những cơ sở cung ứng có uy tín, có giấy chứng nhận kiểm dịch; tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin theo quy định. Không tái đàn khi chưa đảm bảo về môi trường và an toàn dịch bệnh.
Đoàn Trần Anh Minh- Chi cục chăn nuôi & Thú y