HIỆU QUẢ CỦA CHƯƠNG TRÌNH IPM TRÊN CÁC LOẠI CÂY TRỒNG CHỦ LỰC, CÓ GIÁ TRỊ KINH TẾ CAO TẠI TỈNH QUẢNG TRỊ

Thứ ba - 27/04/2021 04:21

Chương trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) được đưa vào áp dụng trên cây lúa tại tỉnh Quảng Trị từ năm 1993, ngoài cây lúa, chương trình IPM còn được áp dụng trên nhiều loại cây trồng khác như lạc, hồ tiêu, cà phê, cây ăn quả và cây rau. Đến nay, sau hơn 25 năm phát triển, chương trình đã chứng minh được tính ưu việt vượt trội trong quản lý các đối tượng dịch hại, đặc biệt giảm phần lớn lượng thuốc BVTV để bảo vệ môi trường và sức khỏe của cộng đồng. Các biện pháp áp dụng trong IPM còn là cơ sở để phát triển các tiến bộ kỹ thuật như ICM, 3 giảm 3 tăng, 1 phải 5 giảm, rau an toàn, thực hành nông nghiệp tốt-GAP, hệ thống thâm canh lúa cải tiến - SRI,… là nền tảng định hướng sử dụng chế phẩm sinh học trong quản lý sinh vật gây hại và canh tác theo hướng hữu cơ. IPM là Chương trình góp phần nâng cao nhận thức cho cán bộ và nông dân, xóa đói giảm nghèo, xây dựng nền sản xuất nông nghiệp bền vững góp phần thực hiện thành công Chương trình mục tiêu quôc gia xây dựng nông thôn mới.

Với khung thời gian gồm 14 tuần học tập đối với IPM cơ bản và 7 ngày đối với IPM nâng cao, xuyên suốt các thời gian sinh trưởng, phát triển của cây trồng. IPM áp dụng 4 nguyên tắc cơ bản và là trồng cây khỏe, bảo vệ thiên địch, thăm đồng thường xuyên, nông dân trở thành chuyên gia. Chương trình quản lý dịch hại tổng hợp trên cây trồng do Chi cục Bảo vệ thực vật ngày trước nay là Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh triển khai đã góp phần tích cực trong việc giúp nông dân bảo vệ môi trường sản xuất nông nghiệp, nâng cao chất lượng nông sản hàng hóa tại địa phương.
Hàng năm, từ nguồn kinh phí Sự nghiệp của tỉnh cấp, Chi cục trồng trọt và Bảo vệ thực vật bố trí từ 5 - 10 lớp IPM trên các loại cây trồng. Với hình thức chuyển giao từ gần gũi nhất là cầm tay chỉ việc đến xây dựng giáo trình như lấy học viên làm trung tâm, lấy đồng ruộng làm bài giảng, hướng dẫn cụ thể ngay trên vườn… đã giúp bà con nắm bắt hiệu quả nội dung bài học. Bên cạnh đó, các lớp học còn thực hiện những thí nghiệm nhỏ đơn giản, dễ làm để người nông dân tự thực hành, tự kiểm tra kết quả áp dụng các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất. Từ đó, thông qua hoạt động này, người dân đã thấy được vai trò, lợi ích của thiên địch, tác hại của việc lạm dụng thuốc, phân bón đến hệ sinh thái đồng ruộng, sức khỏe con người và chất lượng nông sản.
   Với nguyên tắc học viên là trung tâm, là chủ thể. Cuối các khóa huấn luyện bà con nông dân cùng tham gia làm các bản tổng kết, báo cáo sinh động, phân tích trực quan tại đồng ruộng và từ đó làm thay đổi nhận thức, giúp cho người nông dân thấy được những nhược điểm trong suy nghĩ và tập quán canh tác cũ. Từ đó, họ tự nhận thức, thay đổi tư duy, cách làm theo phương pháp mới được tiếp cận.
   Về căn bản, chương trình IPM là phương pháp đào tạo theo hướng mở, giúp nông dân từ chỗ thụ động làm theo cán bộ kỹ thuật một cách máy móc trở thành chủ động thực hiện và lôi cuốn người khác cùng làm. Đây là mục tiêu mà IPM muốn đạt đến nhằm giúp người nông dân trở thành chuyên gia trên đồng ruộng của mình. Thông qua chương trình huân luyện, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh đã lồng ghép tuyên truyền việc ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất bằng các giải pháp tiến bộ khoa học kỹ thuật mới đã giúp cho nội dung các buổi tập huấn thêm sinh động, cuốn hút người dân tham gia.
   Qua thực tế triển khai trên đồng ruộng, chương trình IPM đã giúp nông dân giảm được chi phí sản xuất do giảm lượng thuốc bảo vệ thực vật, lượng phân hóa học, lượng giống gieo sạ đối với cây lúa, từ đó hạ chi phí đầu tư, giảm lượng thuốc bảo vệ thực vật độc hại tồn dư trong nông sản phẩm, đảm bảo sức khỏe người lao động, an toàn vệ sinh lương thực, thực phẩm, ổn định cân bằng hệ sinh thái đồng ruộng, hạn chế ô nhiễm, bảo vệ môi trường và người nông dân thu được hiệu quả kinh tế cao hơn. Cụ thể, cứ bình quân 1 ha lúa đã giúp nông dân tiết kiệm chi phí đầu tư và tăng hiệu quả thâm canh từ 2.800.000 – 4.200.000 đồng, 1 ha rau bà con có lãi thêm từ 500.000 - 2.000.000 đồng/sào, đối với cà phê người nông dân có khoản thu nhập tăng thêm 2 - 3 triệu đồng/ha do tiết kiệm được phân bón và thuốc bảo vệ thực vật và chênh lệch năng suất.
   Với xu thế hướng tới một nền nông nghiệp sạch, có thể nói chương trình IPM là một trong những giải pháp ưu việt, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, ngoài ra, chương trình IPM trên các loại cây trồng còn góp phần tích cực vào công cuộc xóa đói giảm nghèo tại địa phương, giảm tỷ lệ đói nghèo ở nông thôn, bảo vệ môi trường sản xuất nông nghiệp.
Để duy trì và nhân rộng chương trình IPM, Bộ Nông nghiệp và PTNT đã ban hành Chỉ thị số 8141/CT-BNN-BVTV ngày 24/11/2020 về việc tiếp tục triển khai Chương trình Quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) trên các cây trồng chủ lực, có giá trị kinh tế cao và có tiềm năng xuất khẩu; UBND tỉnh Quảng Trị ban hành Công văn số 6036 ngày 30/12/2020 về việc tiếp tục triển khai Chương trình quản lý dịch hại tổng hợp trên các cây trồng chủ lực. Đây là cơ sở pháp lý cho việc đẩy mạnh ứng dụng chương trình IPM giai đoạn 2021-2025 định hướng đến 2030. Tuy nhiên để nâng cao được hiệu quả hơn nữa cuả chương trình đòi hỏi các ngành, các cấp cần có sự quan tâm, hỗ trợ đúng mức để chương trình IPM trên cây lúa, cây rau, cây cà phê, cây hồ tiêu và các cây trồng khác được ứng dụng, nhân rộng ngày càng nhiều, để cho bà con nông dân được hưởng lợi nhiều hơn từ chương trình này. Đây cũng là sự thể hiện chính sách của Đảng và nhà nước đối với người nông dân, đối với định hướng phát triển nền kinh tế nông nghiệp nông dân và nông thôn bền vững trong tương lai.

Th.s Võ Xuân Thành - Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Quảng Trị